Επιτραπέζιον ο Παρθενώνας

Τόσο οικείος ήταν ο ναός στους αρχαίους Αθηναίους, που την άραζαν στα σκαλιά του, χάραζαν στο μάρμαρο παιχνίδια και έέέπαιζαν. 50 ανακάλυψαν οι αρχαιολόγοι στη δυτική και τη νότια πλευρές του ναού

Αποψη του δυτικού πτερού του ναού με 20 (!) λαξευμένα παιχνίδια. Οι Αθηναίοι τον προτιμούσαν γιατί ήταν σχετικά προφυλαγμένος από τις άσχημες καιρικές συνθήκες

Και καθώς θεωρούσαν οικεία τα ιερά τους, χάραζαν στο δάπεδο και στα σκαλιά παιχνίδια στρατηγικής και δεξιοτεχνίας, αυτά που σήμερα ονομάζουμε επιτραπέζια.

Οι παράλληλες μελέτες που γίνονται από τους αρχαιολόγους κατά τη διάρκεια αναστήλωσης του Παρθενώνα είχαν αποτέλεσμα τον εντοπισμό τουλάχιστον 50 λαξευμένων παιχνιδιών πάνω στο αρχαίο μάρμαρο. Δεν αποκλείεται βέβαια να είναι περισσότερα και να αποκρύπτονται κάτω από τις εγκαταστάσεις για τις εργασίες αποκατάστασης του μνημείου.

Μέχρι στιγμής η αρχαιολόγος Ελενα Καρακίτσου έχει διαπιστώσει ότι τα περισσότερα παιχνίδια είναι λαξευμένα στη δυτική και τη νότια πλευρές του ναού, εκεί που οι κλιματολογικές συνθήκες επέτρεπαν την ανάπαυση και χαλάρωση με ένα παιχνίδι. Εχει καταγράψει 20 παιχνίδια στο δυτικό πτερό (ανάμεσα στην κιονοστοιχία και τον τοίχο του κυρίως ναού, του σηκού), 25 στο νότιο, 4 στο ανατολικό και 1 στο βόρειο.

«Τα χαραγμένα και λαξευμένα παιχνίδια στις βαθμίδες και στο δάπεδο του Παρθενώνα είναι απόηχοι ενός παρελθόντος, τότε που οι άνθρωποι κυκλοφορούσαν ελεύθερα μέσα στο πτερό του ναού», επισημαίνει η αρχαιολόγος. Εχει επίσης αναγνωρίσει τα είδη των παιχνιδιών αντλώντας τις ονομασίες τους από το «Ονομαστικόν» του Ελληνα ρήτορα και λεξικογράφου Πολυδεύκη. Συγκεκριμένα, είδε πως τα 47 παιχνίδια είναι δεξιοτεχνίας (τρόπας) και τα 3 πεσσείας (εννεάδας και διαγραμμισμού), δηλαδή στρατηγικής, που παίζονταν με πεσσούς (πιόνια).

Η τρόπα χρειαζόταν λαξευμένες τρύπες μέσα στις οποίες προσπαθούσαν οι δύο παίκτες να ρίξουν έναν αστράγαλο ή καρπό. Στόχος τους ήταν να ρίξουν διαδοχικά σε όλες τις τρύπες τα σφαιρίδια. Σήμερα το παιχνίδι αυτό παίζεται με τις ονομασίες: τρύπα, λάκκα, γουβίτσα, ή λεφτοκάρυα.

Η εννεάδα (σήμερα εννιάδα) παίζεται με εννέα πεσσούς ή πιόνια διαφορετικού χρώματος από δύο παίκτες. Το σχέδιο χαρασσόταν με μικρού βάθους χαρακιές, ενώ ευθείες ένωναν τις γωνίες τριών ομόκεντρων τετραγώνων. Ενα παιχνίδι που βρέθηκε μία φορά χαραγμένο στο δυτικό πτερό του Παρθενώνα (μεταξύ 2ου και 3ου κίονα από βορρά) είναι γνωστό ως διαγραμμισμός. Η κ. Καρακίτσου πιθανολογεί πως το αντίστοιχο σημερινό είναι η ντάμα. Στην αρχαιότητα παιζόταν πάνω σε κάποιο πινάκιο ή άβακα με γεωμετρικά γραμμικά σχέδια. Κάθε παίκτης είχε 16 πιόνια που παρέτασσε σε δύο σειρές, με μία σειρά πίσω κενή και δύο κενές σειρές μπροστά, που χώριζαν τα δύο αντίπαλα μέρη. Ο κάθε παίκτης προσπαθούσε να «φάει» τα αντίπαλα πιόνια και να οδηγήσει τα δικά του στην τελευταία γραμμή. Στον Παρθενώνα το συγκεκριμένο παιχνίδι παιζόταν πάνω σε 8x8 τετράγωνα (από κάθετες και οριζόντιες γραμμές) και δεκαέξι πεσσούς για κάθε παίκτη. Η Ελενα Καρακίτσου θεωρεί πως τα παιχνίδια παίζονταν από ενήλικους γιατί θα ήταν δύσκολο σε παιδιά να χαράξουν το μάρμαρο. Ανάλογα λαξεύματα έχουν βρεθεί στο Ερέχθειο και τα Προπύλαια, όπως επίσης στον ναό του Ηφαίστου στο Θησείο και στο Πρόπυλο του Ιερού της Ελευσίνας.

Το κακό είναι πως δεν μπορεί κανείς να τα χρονολογήσει, «αφού τα συγκεκριμένα παιχνίδια είναι διαχρονικά. Ξεκινούν από τα μυκηναϊκά χρόνια και φτάνουν μέχρι σήμερα».